اداره کل دامپزشکی استان زنجان

دکتر علی مردانی  در گفت‌وگو با روابط عمومی دامپزشکی زنجان، در ارتباط با بیماری VHS افزود: سپتی‌سمی‌همولوژیک ویروسی یا VHS در ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان به صورت حاد تا مزمن بروز پیدا می‌کند و برای اولین بار در سال 1938 از آلمان گزارش شده است.

وی ادامه داد: این بیماری بطور معمول در ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان مشاهده می‌شود، ولی ماهیان قزل‌آلای جویباری نیز در اثر تماس با ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان آلوده مبتلا شده‌اند. البته این بیماری در سایر ماهیان رؤیت نمی‌شود.

مردانی به توضیح این بیماری پرداخت و تصریح کرد: این بیماری در بین ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان پرورشی که از آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها استفاده می‌کنند، به صورت فصلی بروز پیدا می‌کند.

وی گفت:منبع اصلی انتقال این بیماری را، ماهیان قزل‌آ‌لای رنگین‌کمان آلوده عنوان کرد و گفت: معمولاً تعداد زیادی ویروس این بیماری از طریق مدفوع و ادرار اینگونه ماهیان به داخل آب وارد می‌شود، البته این بیماری در فصل گرم توسط ماهیان مبتلا به اشکال نهفته حفظ و نگهداری می‌شود.

همه‌گیری و تلفات

وی با اشاره به میزان همه‌گیری و تلفات این بیماری طی فصول سال تأکید کرد: بیشترین همه‌گیری در طول ماه‌های فصل زمستان ایجاد شده، در فصل‌ بهار به تدریج فروکش می‌کند و در تابستان و اوایل پاییز به صورت انفرادی دیده می‌شود.

معلاون سلامت دامپزشکی زنجان اضافه کرد: بر اساس مشاهدات چندین ساله‌ی متخصصین بیماری‌های آبزیان، این بیماری در سه حالت حاد، مزمن و عصبی تشخیص داده است.

وی مرگ‌ومیر شدید، رنگ تیره‌ی قزل‌آلاهای مبتلا و بیرون‌زدگی واضح کره‌ی چشم، بروز کم‌خونی و رگه‌هایی از خونریزی بر روی آبشش ماهیان را از نشانه‌های حاد این بیماری عنوان کرد.

مردانی اظهار کرد: مرحله‌ی مزمن این بیماری با تلفات پایینی همراه است و در یک دوره‌ی طولانی اتفاق می‌افتد. در این مرحله ماهیان مبتلا عموماً از بی‌حسی، تیرگی رنگ بدن و برآمدگی وسیع محوطه شکمی رنج می‌برند.

وی میزان تلفات در عفونت تأخیری(‌مرحله‌ی عصبی) را کم عنوان و اشاره کرد: برخی از ماهیان در این مرحله دچار فعالیت زیاد تعادل ضعیف که همراه با شنای چرخشی و عمومی و انقباضی ناحیه‌ی شکم است، می‌شوند و سالم بنظر می‌رسند.

مردانی با اشاره به حساس بودن ماهیان قزل آلا نسبت به این بیماری خاطرنشان کرد: بیشترین مرگ‌ومیر در بین ماهیانی که سن‌شان 6 ماه است و حدود 200 گرم وزن دارند، ظاهر می‌شود.

وی با بیان اینکه این بیماری در ماهیان سن بالاتر نیز مشاهده شده ‌است، افزود: میزان میرگ‌ومیر حاصل از این بیماری در ماهیان قزل آلای رنگین کمان سن بالا کم است.

مردانی حداکثر دمای مطلوب برای تکثیر این ویروس را بین 12 الی 14 درجه، همچنین حداقل دما را چهار درجه سانتیگراد عنوان کرد و گفت: این ویروس شدیداً به گرما حساس است.

وی بیان کرد: عامل ویروس این بیماری از طریق آب، لوازم تخم کشی و احتمالاً پرندگان منتقل می‌شود. تاکنون دلایلی مبنی بر انتقال از طریق تغذیه یا مواد تخمدانی یافت نشده است.

وی با بیان اینکه این ویروس می‌تواند در ماهی منجمد به زندگی خود ادامه دهد و به نقاط بسیار دور منتقل شود افزود: در حال حاضر 90 درصد قزل‌آلای رنگین کمان تولیدی استان زنجان در مراکز پرورش ماهی شهرستان‌های ماهنشان تولید می‌شود.

کنترل و درمان

دکتر علی مردانی با اشاره به نبود واکسن برای درمان بیماری‌های آبزیان خاطرنشان کرد: تنها یک واکسن برای درمان باکتر‌یایی آبزیان موجود است و در کشور با مشکل نبود واکسن مواجه‌ایم.

مردانی  پیشگیری را تنها راه کنترل این بیماری تلقی کرد و گفت: این کنترل از طریق صدور گواهینامه‌های بهداشتی برای مراکز پرورش ماهی امکانپذیر است.

وی با اشاره به اینکه این بیماری درمان خاصی ندارد، یادآور شد: استفاده از بچه ماهی سالم و ایجاد قرنطینه کامل، عدم استفاده از وسایل و لوازم دیگر استخر‌ها، کاهش استرس و ضدعفونی سریع استخرها، استفاده از آب چاه و چشمه، جلوگیری از ورود ماهیان وحشی به مزرعه از شیوه‌های درمان است.

توصیه‌های بهداشتی

وی عنوان کرد: کلیه‌ی پرورش‌دهندگان باید نسبت به تهیه بچه ماهی از مراکز مجاز اقدام کنند و در هنگام خرید، گواهی سلامت را از فروشنده درخواست کنند.

وی در پایان اضافه کرد: همچنین کلیه‌ی مراکز فروش ماهی باید با دریافت نام کاربری و پسورد به منظور ثبت ورود و خروج، فروش و هرگونه‌ جابجایی بچه ماهی در سطح استان و کشور از طریق سیستم جهت یکپارچه قرنطینه( GIS) اقدام کنند.